 |
|
 |
قالب وبلاگ گل لاله
گل لاله :
.گل لاله سرده‌ای از تیرهٔ سوسنیان است که در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ گونه دارد.
محل اصلی رویش لالهٔ خودرو در آسیای مرکزی در نظر گرفته می‌شود. این گل در
افغانستان، ترکیه، ایران، قسمتی از غرب سوریه، سواحل دریاچه آرال، دریاچه خزر و
دریای سیاه، یونان، ایتالیا، اسپانیا و سواحل دریای مدیترانه در شمال آفریقا
بصورت خودرو یافت می‌شود. در بین کشورهای اسلامی لاله در فرهنگ دو کشور ایران و
ترکیه نفوذ عمیقی دارد. ۱۹ گونه از گونه‌های لاله از ایران گزارش شده‌است. از
لحاظ گیاه‌شناسی لاله به دو گروه بزرگ پرورشی و خودرو تقسیم می‌شود. لاله‌های
پرورشی دارای گل‌های بزرگ، جام گل بزرگ‌تر و تنوع رنگی بیشتری نسبت به گل‌های
خودرو هستند. لاله‌ها بطورکلی در چهار طبقهٔ کلیِ زود گل‌دهنده، میان‌رس، دیر
گل‌دهنده و گونه‌ها قرار می‌گیرند. از سال ۱۹۸۱ تقسیم‌بندی گل‌های لاله توسط
انجمن سلطنتی پیاز لاله هلند آغاز شد و لاله‌ها بر اساس شکل گیاه و شکل و زمان
باز شدن گل به ۱۵ گروه تقسیم شدند. از طریق درآوردن پیاز بوته اصلی از خاک و
جدا کردن پیازچه‌های نوچه اطراف پیاز مادری و کاشت بذر کاملاً تازهٔ ارقام جدید
تکثیر و ازدیاد می‌شوند. در حال حاضر از نظر تولید و صادرات پیاز و گل شاخه‌ای
لاله، هلند در جایگاه نخست در بین کشورهای جهان جای دارد. لاله گل ملی کشورهای
ایران، افغانستان، ترکیه، هلند، مجارستان و بلژیک به شمار می‌آید.
نام گل لاله از کلمه لال یا همان کلمه لعل از زبان سانسکریت به معنی «قرمز»
گرفته شده‌است. واژهٔ لاله امروزه به گل‌های پیازداری گفته می‌شود که نام علمی
آنها تولیپا و از راستهٔ سوسن‌سانان و از تیره ٔسوسنیان است و کاسه و جام آن
تشکیل جامی کامل می‌دهد. شک نیست که واژهٔ لاله به لال که به معنی «سرخ» است
وابسته‌است و گلی که لاله خوانده شده به مناسبت همین رنگ است.
گل لاله در زبان‌های اروپایی Tulip و Tulpe تولیپه نام دارد که به واسطهٔ شباهت
این گل با عمامه از واژهٔ «تولبند» به معنی «عمامه» گرفته شده‌است. احتمالاً
مترجم ترکی در هنگام معرفی این گل به اروپائیان و در وصف آن این واژه را به
زبان رانده و آن را در بزرگی و شکل به عمامه تشبیه کرده‌است. در مورد فارسی
بودن این واژه بین پژوهش‌گران توافق وجود دارد. در مقدمة الادب زمخشری که
واژه‌نامهٔ عربی به فارسی‌است، عمامه به فارسی «دُلبند» ترجمه شده‌است و ریشهٔ
واژهٔ «تولبند» نهایتاً همان دُلبند (Dolband) فارسی‌است که از فارسی به ترکی
رفته و تلفظ آن به «تولبند» تبدیل شده‌است. بهرحال این گیاه با نام تولیپه از
ترکیه به اروپا رفت و در آنجا به همین نام مشهور شد اما خود ترکان مانند
ایرانیان این گل را در همان زمان لاله می‌نامیدند.
علیرغم اینکه این گل به طور طبیعی در دشت‌ها و کوهستان‌های ایران می‌روید ولی
مردم با گفتن «گل لاله» در واقع گل شقایق در ذهنشان نقش می‌بندد. لاله از
رستنی‌هایی است که در سخن از آن بناچار پای چند رستنی دیگر به میان می‌آید. در
برخی منابع لاله، شقایق، لالهٔ واژگون، آلاله، شقایق نعمانی و شنبلید به
اشتباه یک گیاه پنداشته شده‌اند. در منابع قدیمی گاهی میان لاله و شقایق نعمانی
تفاوت قایل شده‌اند و گاهی هم این نوع گیاه نوعی لاله دانسته شده‌است و نه اسم
مطلق آن. زکریا قزوینی در عجایب المخلوقات می‌گوید که شقایق‌النعمان نامی است
که پادشاه حیره نعمان بن منذر بدین گل که به فارسی گل لاله (tulipe) نامیده
می‌شود، داده‌است.
طبق تحقیق کازیمیرسکی نزد ایرانیان هر گل که گلبرگ‌های آن به رنگ خون و وسط آن
سیاه باشد بنام لاله و یا شقایق خوانده می‌شده‌است ولی غالباً tulipe را شقایق
نعمانی نامیده‌اند. سه گل لاله، شقایق و شقایق نعمانی گیاهان کاملاً متفاوتی
هستند اما گونه‌هایی از این سه گیاه که دارای گل‌هایی قرمز رنگ همراه با لکه‌ای
سیاه در مرکز گل هستند بسیار به یکدیگر شباهت دارند. مترجمان اروپایی شعرای
شرقی شقایق نعمانی را anemone (آنه‌مون) ترجمه کرده‌اند و یکی دانستن این گیاه
با شقایق و همچنین لاله خطاست، زیرا شقایق (نام علمی: Papaver)، متعلق به تیرهٔ
کوکناریان یا شقایقیان (نام علمی: papaverces ) است در صورتی که شقایق نعمانی
به تیرهٔ آلاله (نام علمی: Ranunculus) تعلق دارد.
لاله گیاهی است از تیرهٔ سوسنیان که دارای پیاز است و برگ‌هایش طویل و ساقهٔ
گل‌دهنده از وسط برگ‌ها خارج می‌شود. گل آن که در انتهای ساقه قرار دارد
معمولاً منفرد است ولی ممکن است معدودی از گونه‌ها ۲ تا چندین گل نیز داشته
باشد. محل اصلی رویش لالهٔ خودرو از کوه‌های پامیر تا کوه تیان شان در آسیای
مرکزی در نظر گرفته می‌شود همچنین این گل در افغانستان، ترکیه، ایران، قسمتی از
غرب سوریه، سواحل دریاچه آرال، دریاچه خزر و دریای سیاه، یونان، ایتالیا،
اسپانیا و سواحل دریای مدیترانه در شمال آفریقا بصورت خودرو یافت می‌شود. در
حال حاضر هزاران نوع لاله با رنگ‌های متفاوت وجود دارد. جوره‌های قدیمی لاله از
ترکیب دو گونهٔ لالهٔ باغچه‌ای و لالهٔ ارمنی مشتق شده‌اند و والدین جوره‌های
جدیدتر اغلب سه گونهٔ لالهٔ شنل‌قرمزی، لالهٔ امپراتور و لالهٔ نیلوفرآبی
هستند. گل لاله تنها در ۲ ماه در سال شکوفا می‌شود و زمان
گلدهی از اواخر اسفند در انواع زود گل‌دهنده تا اواخر اردیبشهت در انواع دیر
گل‌دهنده محدود می‌شود.
نیازهای محیطی
دما: گل لاله نسبت به سرما نسبتاً مقاوم است. دمای ایده‌آل برای ریشه‌دهی ۹
درجه و برای رشد ۱۸-۱۵ درجه سانتیگراد است. پیازهای فورسه شده نباید در محیط
خیلی گرم نگهداری شوند، گرما باعث عدم تشکیل گل می‌شود. بهتر است در یک مکان
خنک نگهداری شوند.
رطوبت: معمولاً نیازی به رطوبت هوا ندارد.
مکان: این گیاه به مکانی آفتابی، دور از باد، و خاک حاصلخیز با زهکش خوب دارای
در حدود ۵۰ درصد ماسه و غنی از گیاخاک نیاز دارد. در طی دورهٔ ریشه‌دهی، تاریکی
کامل و از زمان ظاهر شدن جوانهٔ گل، نور زیاد لازم‌است. پس از باز شدن گل‌ها
می‌توان در داخل منزل در هر محلی قرار داد.
آبیاری و تغذیه: در محیط داخل آبیاری متوسط کافی است. اگر پیازها را برای سال
آینده دوباره استفاده شود لازم است در زمان رویش در بهار با استفاده از کود
عمومی تغذیه صورت گیرد.
قدیمی‌ترین آثار باستانی‌ای که در آن نقش لاله به چشم می‌خورد مهرهای برنزی و
سنگی‌ای است که از افغانستان به دست آمده‌است و قدمت آنها به بیش از ۲۰ سده پیش
از میلاد مسیح برمی‌گردد. همچنین در مُهری استوانه‌ای شکل مربوط به ۲۰–۱۹ سده
پیش از میلاد، که از تمدن عیلام در ایران به دست آمده‌است، نقش گل
لاله وجود دارد. از زمان تسلط یونانیان بر بلخ در سده‌های دوم تا سوم پیش
از میلاد نیز نقش هرکول با یک دسته گل لاله بر دور سر، بر روی سکه‌ای بر جای
مانده‌است. در دوران ساسانیان و در سدهٔ ۵–۳ میلادی، نقش گل لاله در ظروف نقره
و مُهرها، با سه گلبرگ به تصویر کشیده‌است اما در آثار سدهٔ ۶–۵ ساسانی، تعداد
گلبرگ‌های نقش لاله به ۵ عدد افزایش یافته‌است. یکی از آثار تاریخی مهم بجای
مانده از سدهٔ ۷ میلادی تاق بستان است. در بالای تاق بزرگ این اثر باستانی، گل
لاله با ۵ گلبرگ کنده‌کاری شده‌است.
پس از گسترش اسلام در ایران همچنان عشق و علاقه به این گل در بین مردم ایران،
بیش از هر کشور دیگر به چشم می‌خورد. از کشت لاله در سدهٔ ۹ میلادی در باغ‌های
اصفهان و بغداد در منابع تاریخی ذکر رفته‌است. در گلستان سعدی و در حدود ۱۲۵۰
میلادی، در وصفی از یک باغ رؤیایی نام لاله به چشم می‌خورد. در طول تاریخ ایران
گرچه لاله هرگز ارزش تجارتی شایانی پیدا نکرده‌است اما در مینیاتور، نقش قالی
ترانه‌ها و اشعار ایرانی همواره مورد تحسین و توجه قرار داشته‌است.
نقش لاله در سرای توپقاپی، دراستانبول
اقوام ترک در اصل ساکنان زادگاه اصلی لاله یعنی آسیای مرکزی بودند. در اواخر
سدهٔ ۱۰ میلادی و به هنگام فرمانروایی سلجوقیان این طوایف حرکت خود را به طرف
غرب آغاز کردند. بر اساس برخی فرضیه‌ها این اقوام بودند که همراه با مهاجرت خود
گل لاله را به کشور ترکیه کنونی منتقل کردند. در زبان ترکی نیز مانند فارسی این
گل را lale لاله می‌نامند. محمد دوم ملقب به محمد فاتح شاهی بود که در سال ۱۴۵۳
میلادی توانست امپراتوری بیزانس را شکست دهد. او بسیار به باغبانی علاقه‌مند
بود و باغ‌های بسیاری ایجاد کرد. این علاقه به حدی بود که تعداد کسانی که از
باغ قصر او مراقبت می‌کردند ۹۲۰ نفر ذکر شده‌است. از زمان محمد دوم بکار بردن
نقش گل لاله در سقف و یا ساختمان مساجد بسیار رایج شد. در سرای توپقاپی در
استانبول ۲۷۶ نوع طرح لاله نقش شده‌است. در سدهٔ ۱۶ میلادی کاشت لاله در منازل
مردم عادی در ترکیه رایج شد و انواع اصلاح یافته و جدید آن بوجود آمد. در میان
این انواع نوعی که بیش از همه محبوب بود نوعی لاله با گلبرگ‌های بلند و نوک
تیز، شمشیر مانند بود که به نام لالهٔ استانبول شهرت داشت. در همین زمان بود که
زیبایی این گل در قصرهای شهر استانبول، نظر اروپائیان را به خود جلب کرد.
از ۲۱ ژوئیه ۱۷۱۶ تا سپتامبر ۱۷۳۰ (۱۱۰۹)، در زمان پادشاهی احمد سوم (۱۷۳۰–۱۷۰۳
میلادی) در امپراتوری عثمانی به «عصر لاله» معروف است. در این دوران بار دیگر
علاقه و توجه به گل لاله در ترکیه بالا گرفت و پیاز لاله که قبلاً از ترکیه به
اروپا فرستاده شده و انتشار پیدا کرده بود، این بار از اروپا به ترکیه وارد شد
و کاشتن گل لاله از قصرها گرفته تا تمامی نقاط کشور رایج بود. به همین علت نام
این عصر، لاله نامگذاری شده‌است. در این عصر ساختن قصر و باغ قصر و دیگر تجملات
درباری در امپراتوری عثمانی به اوج خود رسید که بالا رفتن هزینه‌ها، تورم و
ناراضایتی مردم را در پی داشت. سرانجام در طی شورش خونینی که به رهبری پاترونا
خلیل درگرفت، داماد ابراهیم پاشا نخست‌وزیر و معمار اصلی عصر لاله کشته شد، و
احمد سوم نیز از پادشاهی خلع شد. پس از برکناری احمد سوم در سال ۱۷۳۰ میلادی
فرهنگ علاقه به گل لاله در ترکیه بسیار کم‌رنگ شد و نسل انواع بسیاری از گل‌های
لاله استانبول برای همیشه از بین رفتند.
نقش لاله قبل از سدهٔ ۱۶ میلادی در اروپا یافت نشده‌است. در سدهٔ پانزدهم
میلادی سفیران و بازرگانان بسیاری از کشورهای اروپائی در پایتخت اقامت داشتند.
آشنایی با فرهنگ باغ‌سازی در این شهر بر روی اروپائیان که تنها با باغ‌های
گیاهان دارویی آشنا بودند، تأثیر بسیاری گذاشت.
نام بوسبکیوس سفیر امپراتور روم، فردیناند یکم، در دربار سلطان سلیمان یکم به
عنوان اولین کسی که بذر لاله را در سال ۱۵۵۴ میلادی، با خود به وین برد، ثبت
شده‌است. همچنین گفته می‌شود که لاله‌های پرورشی کنونی به وسیلهٔ ترک‌ها از
ایران به اروپا برده شده‌اند ولی در حقیقت وطن اصلی آنها تا حدودی غیر مشخص
است.
کشت لاله در هلند
در سال ۱۵۶۲ میلادی برای نخستین بار لاله به کشور هلند وارد شد. هلندی‌ها در
اوایل قرن هفدهم شهرت گل لاله را به آنجا رساندند که در سال ۱۶۳۴ میلادی جنون
پولسازی از گل لاله شروع گردید. و چنان دچار بورس‌بازی در بین مردم رایج شد که
یک پیاز جدید و نادر قیمتی معادل با قیمت خرید دو خانه در آن زمان پیدا کرد. از
این دوران سندی بر جای مانده که یک عدد پیاز لاله در ازای یک کارخانهٔ آبجوسازی
مبادله شده‌است. این دوران به جنون گل لاله یا شوق لالهٔ هلندی موسوم است. پس
از مدت کوتاهی از ورود لاله به هلند، تقاضا برای انواع متفاوت رنگ لاله، از
عرضه پیشی گرفت و و قیمت‌ها برای پیازهای نادر شروع به افزایش گذاشتند. اوج
گرمی بازار لاله در هلند بین سال‌های ۱۶۳۳–۱۶۳۷ بود. قبل از ۱۶۳۳ تجارت گل لاله
در هلند، به تولیدکنندگان و کارشناسان حرفه‌ای، محدود شده بود، اما قیمت به طور
پیوسته رو به افزایش، باعث وسوسهٔ بسیاری از خانواده‌های معمولی طبقه متوسط و
فقیر برای وارد شدن به بازار خرید و فروش پیاز لاله شد. مردم خانه‌ها، املاک و
اموال خود را برای پیش خرید پیاز لاله وثیقه قرار می‌دادند و قیمت پیازها
پیوسته رو به افزایش بود. سرانجام در سوم فوریه ۱۶۳۷ دوران حباب اقتصادی پیاز
لاله در هلند پایان یافت و عواقب آن، ورشکستگی مالی برای بسیاری از خانواده‌های
هلندی معمولی بود.
پس از شهرت یافتن بحران اقتصادی هلند، بسیاری از مردم کشورهای دیگر مایل به
دیدن گلی شدند که اینچنین توانسته بود مردم هلند را شیفته و شیدای خود کند و
صادرات پیاز لاله رو به افزایش گذاشت. از نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم میلادی کاشت
لاله در مزارع بسیار بزرگ هلند رایج شد و همچنین پژوهش‌گران هلندی موفق به
ایجاد جوره‌های جدید و زیبای لاله شدند.
لاله گل ملی ایران‌است. به غیر از ایران، گل ملی کشورهای افغانستان، ترکیه،
هلند، مجارستان و بلژیک نیز لاله‌است. در ایران لاله یکی از نام‌های دختران است
و بنا بر آمار ادارهٔ ثبت احوال کشور در سال ۱۳۹۱ فراوانی نام آن ۲۲٬۱۶۸ نفر در
ایران بوده‌است.
در بین کشورهای اسلامی گل لاله در فرهنگ دو کشور ایران و ترکیه نفوذ عمیقی
دارد. علیرغم اینکه مردم هر دو کشور علاقهٔ مشابه‌ای نسبت به این گل از خود
نشان می‌دهند، تأثیر این علاقه در هنر دو کشور متفاوت بوده‌است. در فرهنگ ترکی
نام لاله در ادبیات این کشور نمود کمتری نسبت به ایران دارد اما تصویر نقاشی
شدهٔ این گل در آثار هنری ترکیه بسیار دیده می‌شود. در نقاشی‌های ایرانی و
همچنین صنایع‌دستی این کشور نقش گل لاله به ندرت مشاهده می‌شود. اما گل لاله به
عنوان مشهورترین گل خودرو، تا آنجا در فرهنگ و ادب فارسی نفوذ و حضور یافته که
بسیاری از شاعران با وجود زندگی در محیط‌های خشک و بیابانی لاله را می‌شناختند.
در کهن‌ترین نمونه‌هائی که از فارسی بجای مانده، ده‌ها تعبیر و تصویر و کنایه و
استعاره همانند لاله‌فام، لالهٔ داغدار، لاله‌پوش، لاله‌رخ، لاله‌زار، لاله‌گون
و لاله‌سار (نام یک نوع مرغ) دیده می‌شود.
در سال ۱۳۸۸ خورشیدی در حدود ۳۰۰ هزار پیاز لاله از ایران به کشورهای آسیای
مرکزی صادر شده که این امر سبب اشتغال‌زایی ۱۰۰ نفر شده‌است. این در حالی است
که ترکیه تنها رقیب ایران در صادرات پیاز گل لاله در آسیا، سالانه ۶۰ میلیون
پیاز لاله به کشورهای آسیایی صادر می‌کند.
در حال حاضر از نظر تولید و صادرات پیاز و گل شاخه‌ای لاله هلند جایگاهی یگانه
در بین کشورهای جهان دارد. بر طبق آمار صادرت پیاز لاله از هلند، در سال ۱۹۹۴
میلادی، ۲ میلیارد پیاز به ۸۰ کشور جهان بوده‌است. در سال‌های اخیر هر ساله در
حدود ۳ میلیارد پیاز لاله در هلند تولید می‌شود که دو سوم آن یعنی ۲ میلیارد
پیاز به دیگر کشورها صادر می‌شود.همچنین از نظر صنعت جهانگردی شهرت این کشور به
داشتن گل لاله تأثیر زیادی بر جذب جهانگردان خارجی داشته‌است. پارک کوکنهوف که
به باغ اروپا نیز مشهور است معروف‌ترین و بزرگ‌ترین پارک لاله در جهان به شمار
می‌آید. این پارک در شهر لیسهٔ هلند قرار دارد. این پارک هر ساله از اواخر ماه
اسفند تا اواخر ماه اردیبهشت به مدت ۲ ماه بازگشایی می‌شود. در طی این دوماه در
حدود ۸۰۰ هزار نفر که ۷۰ درصد آنان را جهانگردان خارجی تشکیل می‌دهند، از این
پارک بازدید می‌کنند.
کلید واژه های قالب وبلاگ :
قالب وبلاگ گل لاله,قالب گل لاله,قالب گل لاله | قالب وبلاگ گل لاله | قالب وبلاگ گل لاله
 |
 |